De dagelijkse uitdagingen op het werk zijn al talrijk genoeg: doelstellingen behalen, spanningen met leidinggevenden... Daar kan dan ook nog een zogenoemde toxische collega bij komen: te bot, te klagerig, te jaloers, te agressief, te opdringerig, te warrig… Gedrag dat duidelijk schadelijk is voor het welzijn op de werkvloer, en ook een negatieve invloed kan hebben op onze productiviteit.
Hoe herken je de eerste signalen? En hoe kun je gepast reageren?
Hieronder deelt Robert Half haar tips om deze situatie te de-escaleren.
Toxisch gedrag herkennen
Tijdens je loopbaan is de kans groot dat je in aanraking komt met toxische persoonlijkheden. Om te voorkomen dat ze je werkplezier vergallen, is het belangrijk om de signalen te herkennen en daar passend op te reageren.
In een professionele context kunnen toxische personen zich op verschillende manieren uiten. Maar vaak is het niet eenvoudig om de eerste signalen op te pikkrn, of om te beseffen dat een collega een negatieve invloed op je heeft. Zodra je je bewust wordt van ongepast gedrag, is het belangrijk om dat gedrag te benoemen.
Hieronder vind je een paar van de meest voorkomende typen toxische collega’s op de werkvloer.
De opdringerige collega
Deze collega kan je herkennen aan de veelvuldige complimenten of herhaldelijk fysiek contact.
Hoewel het niet zover hoeft te gaan dat het seksuele intimidatie wordt, ervaar je het gedrag van de collega wel als storend en als een inbreuk op je persoonlijke ruimte. Deze collega durft ook ongepaste of te persoonlijke vragen te stellen.
De negatieve collega
Waarschijnlijk ben je dit type al eens tegengekomen. Een negatieve collega klaagt over alles, is nooit tevreden, trekt alles in twijfel, maakt geen onderscheid tussen werk en persoonlijk, en levert vaak kritiek op de bedrijfscultuur.
Zo’n houding zorgt voor een negatieve sfeer binnen het team. Dergelijke collega’s zijn lastig te doorgronden en moeilijk aan te sturen. Vaak is hun houding en gedrag ook afhankelijk van met wie ze praten.
Ze zijn vaak zwart-witdenkend, moraliserend, en kunnen geen fouten van collega’s of leidinggevenden tolereren.
De passief-agressieve collega
Deze ‘sluwe’ collega is een klassiek voorbeeld van een toxische collega. Hij of zij balanceert tussen vleiende opmerkingen en subtiele steken onder water. Deze collega is ook zelden duidelijk in zijn communicatie en lijkt er genoegen in te scheppen je in verwarring te brengen.
Hoewel intelligent, speelt de collega een rol die op termijn bijzonder irritant wordt. Hij/zij kan je werk, relaties met collega's en leidinggevenden bekritiseren, of negatieve oordelen geven over jouw gedrag.
Een passief-aggresieve collega laat je doelbewust twijfelen aan jezelf, en wekt wantrouwen over je collega’s. Kortom: hij/zij wisselt voortdurend tussen warmte en koude.
De jaloerse collega
De jaloerse collega probeert je positieve emoties te ondermijnen met scherpe opmerkingen of ongefundeerde kritiek. Hij of zij let op elk detail om er iets negatiefs van te vinden.
Vaak zijn deze collega’s jaloers op het succes van anderen en deinzen ze er niet voor terug om andermans goede ideeën toe te eigenen.
Hoe reageer je op een toxische collega?
Het is soms lastig om op de juiste manier te reageren op zulke collega’s, maar het belangrijkste is om afstand te nemen en je niet te laten meeslepen. Toxische persoonlijkheden zijn vaak narcistisch of manipulatief. Zodra je laat merken dat hun gedrag je raakt, bevestig je hun invloed — en dat kan het gedrag juist verergeren.
Neem daarom afstand en kies voor een gerichte aanpak.
Houd afstand van deze collega
Ga niet meteen in op scherpe of kwetsende opmerkingen. Blijf positief en richt gesprekken terug op het werk en de inhoud.
Stel grenzen
Als je eenmaal wat meer afstand hebt genomen, zul je merken dat het gedrag voorspelbaarder wordt. Dan kun je rationeel bepalen wat jouw tolerantiegrens is en op welk moment je moet ingrijpen.
Gebruik humor
Humor is een krachtig wapen tegen ‘afwijkend’ gedrag. Als je collega je bijvoorbeeld een negatieve opmerking geeft, hoef je die niet te negeren. Je kan bijvoorbeeld antwoorden met een ironische of absurde reactie, die de angel uit het gesprek haalt.
Je kunt ook het tegenovergestelde doen: vriendelijk blijven, glimlachen, en het positieve benadrukken. Soms werkt het ook om de ander op directe maar rustige toon te confronteren met zijn of haar gedrag. Bijvoorbeeld door de volgende vraag te stellen:
“Voel je je nu beter, nu je al je frustratie op mij hebt afgereageerd?”
Kies voor openheid (feedback)
Wanneer de jaloerse of agressieve houding van een collega de situatie verergert, reageer dan niet direct. Wacht een geschikt moment af. Ga het gesprek bij voorkeur onder vier ogen aan, zonder publiek, en in een sfeer van openheid.
Zo’n gesprek nodigt de ander vaak uit om milder te zijn. Wees vriendelijk maar duidelijk. Vermijd een agressieve toon en geef concrete, recente voorbeelden.
Herhaal wat de ander zegt om zeker te weten dat je het goed begrepen hebt. Benoem hoe het gedrag bij jou overkomt, zonder te beschuldigen. Sluit positief af: bedank je collega voor de tijd en het gesprek.
Overweeg bemiddeling
Ons advies? Als je grens bereikt is, bespreek het met je leidinggevende of HR. Bereid je verhaal goed voor, kom met voorbeelden en feiten, zodat je niet overkomt alsof je overdrijft of een persoonlijke strijd voert. Probeer eventueel een neutrale collega te vinden die kan helpen de situatie te ontmijnen.
Laatste redmiddel
Neem contact met ons op
Vind je nieuwe baan hier!
Als er duidelijke grenzen worden overschreden op het gebied van respect of professioneel gedrag, kun je de situatie ook schriftelijk vastleggen.
Lees je bericht zorgvuldig na, laat het even rusten en herlees het de volgende dag. Zo voorkom je dat je impulsief reageert.
Tip: Als er sprake is van herhaald gedrag, kijk dan of jouw organisatie een vertrouwenspersoon of aanspreekpunt grensoverschrijdend gedrag heeft.
Ben je op zoek naar versterking in je team of op zoek naar een nieuwe baan?
